İlayda Çakırtekin
Aslında çok net hudutları olan fakat patriyarkal sistemde bunların bir anda belirsizleştiği bir kavram, “rıza”. Bu sistemin getirdiği güçten sonuna kadar yararlanan biri karşısında birden fazla vakit bayanlar belirsizlik içinde boğularak savunmasız kalabiliyor ve hatta olmayacak şeylere “rıza gösterebiliyor”. Daha doğrusu birden fazla vakit çeşitli zihinsel oyunlarla buna mecbur bırakılıyor. Halbuki istekten çok uzaktır bu durum, lakin mağdur, yaşandığı anda, bunun tam olarak farkında olmayabilir. Karşı karşıya kaldığı bu otoriter güç çoktan tüm gerçeklerin üzerine bir örtü sermiş ve toplumu ardına almışken, mağdur kendini bir labirentte haklı görüleceği çıkış yolunu ararken bulur. İşte Telekız tam da bu noktaya değinerek patriyarkal nizama sırtını yaslamış politik bir güç ve her şeye inat, bu güce baş tutan genç bir bayanın kıssasını bizlere sunuyor.
Telekız, Tanguy Viel, Mütercim: Mehmet Emin Özcan, 129 syf., İrtibat Yayınları, 2023. KADERLERİ İÇ İÇE GEÇMİŞ KARAKTERLER
Tanguy Viel’in Fransa’da 2021’de yayımlanan romanı, İrtibat Yayınları tarafından Mehmet Emin Özcan çevirisiyle bu ay yayımlanarak Türkiye’deki kitapçı raflarında yerini aldı. Kıssa Fransa’nın bir kentinde bahtları iç içe geçmiş üç karakteri merkez alıyor. Yirmi yaşındaki Laura üzerini örttüğü geçmişini geride bırakarak babası ve annesi boşanmadan evvel daima bir arada yaşadıkları kente, babasının yanına evsiz ve işsiz bir halde geri döner. Vaktinde ünlü bir boksör olan babası Max Le Corre kızına yardım etmek ismine sürücülüğünü yaptığı kırklı yaşlarındaki belediye lideri Quentin Le Bars’dan kızına kalacak yer bulması için yardım ister. Laura’nın liderin ofisini ziyaret ettiği andan itibaren başlayan olaylar, bayanı bir karakola sürükler.
PLANLANMIŞ MUĞLAKLIK
Laura’nın belediye binasına girişiyle başlayan roman kronolojik olaylar silsilesiyle devam etse de, bir yandan da Laura’nın geçmişe dönük olarak polislere olayları anlatırken yaptığı yorumlarla karşılaşıyoruz. Viel’in öbür kitaplarında olduğu üzere vakit ve yer atlamalarına rastlanıyor. Roman boyunca aslında her bir karakterin iç seyahatine çıkıyoruz. Romanlarında çok boyutlu karakterler yaratmaya dikkat eden müellifin bu kitabındaki karakterler de başlı başına birer düzgün edebiyat numunesi. Viel’in romanı başlangıçta karmaşık ve muğlak üzere görülebilen, fakat sonradan açılıp genişleyen, okuyucuyu içine çeken bir üslubu haiz. Zira roman ilerledikçe aslında bu muğlaklığın içerisinde planlanmış bir sistem ve netlik olduğunu keşfediyorsunuz. Muharririn vakit zaman olayları sinematik bir perspektifle anlatması da her şeyin gözümüzde canlanmasını daha kolay bir hale getiriyor.
SOSYAL VE POLİTİK SORUNLAR
Viel’in edebiyatındaki temel problem, toplumsal ve politik sıkıntılar: İkili bağlar, aile ilgileri, çıkar ilişkileri… Her birinden bir modül görmek mümkün. Muharrir, toplumda hâkim pozisyonda olan insanların davranışları ve tavırlarına yönelik isabetli tahliller yapıyor. Siyasetin gerisinde dönen kirli bağlara ışık tutuyor. En kıymetlisi de patriyarka bayrağının en sıkı taşıyıcılarından olan politik güçlerin istedikleri her şeyi nasıl elde edebileceklerini ortaya koyuyor. Bu güçler sizden istediğini aldığında, birden fazla vakit buna “izin verdiğinizin” bile farkında olamazsınız, lakin onların aleyhine bir durum geliştiği vakit etraftaki herkesi işlerin etik seviyede yürüdüğüne inandıracaklardır, hatta bazen sizi bile. Bir bayan olarak bu türlü bir güce açtığınız savaşta, yol çok açık ki engebelidir. Halk, polis, adalet… Ağzınızı açtığınız anda mağdurken hatalı durumuna getirilip yalancı, para avcısı üzere etiketlere maruz kalırsınız. Karşı taraf ise halkın temizi ve kahramanı olur. Viel de bu bahislere değiniyor romanında, çok güçlü bir karakter yaratarak. Her şeyi göze alıp bu otoriteye baş tutan yirmilerinde genç bir bayan. Yürek ve kararlılığıyla aslında tüm bu sistemi nasıl sarsabileceğini, nasıl gücü elinde tutan taraf olabileceğini kanıtlıyor okuyucuya. Sonunda iktidara açtığı bu savaşı kazanmayı başarıyor mu, başaramıyor mu sorusunun yanıtını şimdilik okuyucuya bırakalım, fakat başardığı bir şey varsa, o da böylesine yıkılmaz duran bir gücün bile aslında temellerinin nasıl da kolay sarsılabileceği gerçeğini vicdanlara salmak.
