İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından düzenlenen 27’nci İstanbul Tiyatro Şenliği, bu akşam Kuvvetli PSM’de sahnelenecek Pina Bausch imzalı dans tiyatrosu ‘Café Müller’ ile başlıyor. Işıl Kasapoğlu küratörlüğünde gerçekleşecek olan şenlik, 25 Kasım’a kadar sürecek.
19 tiyatro, performans ve dans gösterisinin yer aldığı 27’nci İstanbul Tiyatro Şenliği programında, Türkiye’den 11; Almanya, İngiltere, Danimarka, Fransa, Gürcistan, İrlanda ve Yunanistan’dan toplam 8 üretim izleyiciyle buluşacak.
Işıl Kasapoğlu’yla şenliği ve Türkiye’de sanatın en büyük sıkıntısını konuştuk.
‘TİYATROYLA DOLU BİR ÖMÜR…’
50 yıla yakın vakittir sahnelerle iç içe bir hayat sürüyorsunuz. Geriye dönüp baktığınızda neler görüyorsunuz?
Bir türlü geriye dönüp bakamıyorum ki. Korkuyorum. Yaşadıklarım çok hoştu, kıskanıyorum. Ya bir daha yapamazsam… Tiyatroyla dolu bir yaşam… Ben gözlerimi hakikaten tiyatroyla açtım; Galatasaray Lisesi’nden bu yana, yarım asırdır, asistanlık yaptım, sahne sildim, kamyon yükledim, kamyon boşalttım, dekor kurdum, ışık yaptım, ses yaptım, oyuncu yönettim… Her şeyimle tiyatronun içine girdim. Bir ışıkçı kadar ışık, bir sesçi kadar ses öğrendim… Hayatımda diğer da bir iş yapmadım, yapsaydım da beceremezdim esasen.
27’nci İstanbul Tiyatro Şenliği, 25 Ekim-25 Kasım tarihleri ortasında izleyiciyle buluşacak. Şenliğin bu yılki ana teması nedir?
27. İstanbul Tiyatro Festivali’nin ana teması yok, temel kahraman tema ya da slogan değil, şenliğin kendisi, programı ve sahneleme biçimlerinin çeşitliliği bu yıl. İzleyicileri belgesel tiyatrodan klasik sahnelemelere, çağdaş danstan mask tiyatrosuna, kukla sinemasından yere has yapıtlara, dans tiyatrosundan performatif enstalasyonlara uzanan geniş bir yelpazede eserler bekliyor şenlikte. Bir ana tema yok lakin programda kimi alt temalar var; örneğin “Bu İşte Bir Bayan Var” teması, konusunu bayan öykülerinden alan ve/veya muharriri, direktörü, oyuncusu bayan olan oyunlardan bir seçki. Bu tema altındaki oyunlar, bayan üretiminin ve bayan bakış açısının daha görünür kılınmasını hedefliyor. Wajdi Mouawad’ın ‘Kız Kardeşler’i ile yerli üretimlerden ‘Flu Lysistrata’ ve ‘Sen Hamlet Değilsin’ bu tema kapsamında izleyiciyle buluşacak. “Festival İstiklal’de” bir öteki alt tema. Şenlik bu yıl, İstiklal Caddesi’nin cıvıltısına tiyatronun sihrini katıyor ve caddenin görkemli tarihinin şahidi olan birbirinden bedelli yerlerde geçmişimiz ile günümüz ortasındaki bağları sorgulayan ve manalandıran oyunlar sunuyor. Bu tema altında izleyeceğimiz oyunlar ise; ‘Büyük Şığı Apartmanı’, ‘Çirkin’, ‘Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı’ ve ‘Ayazmanın Yılanı’.
Kız Kardeşler (Wajdi Mouawad) ‘ZAMANIN RUHUNU YAKALAMAYA ÇALIŞTIK’
Festival, Türkiye’den ve yurt dışından toplam 19 tiyatro, performans ve dans gösterisine mesken sahipliği yapacak. Küratörlük sürecini ve şenliğin hazırlık etabını anlatır mısınız? Oyunları nasıl belirlediniz?
Programı belirlerken, vaktin ruhunu bulmaya, yakalamaya çalıştık diyebiliriz. Milletlerarası imaller programını belirlemek için onlarca oyun izledik. Bu oyunların şenlik izleyicisine günümüze neler söyleyebileceği üzerine çokça tartıştık. Oyunların tek tek neler söylediği üzerine baş yorarken bir de birbirleriyle nasıl konuştuğuna baktık. ‘Café Müller’ üzere bir klasiğin yanında ‘Hofesh Shechter’ üzere bir çağdaş yapıtın programda olması tesadüf değil. Wajdi Mouawad’ın ‘Kız Kardeşler’ ile altı yıl sonra şenliği tekrar ziyareti, ‘Baklava Cumhuriyeti’, ‘Ustalık Sınıfı’ ve ‘Düğün’ün günümüz toplumsal problemlerine getirdiği muzip bakışlar…
Evet, ana tema yok lakin bütün bu şovlar bir yere toplandığında bize, izleyiciye bir şey söylüyor. Yerli üretimler tarafında ise bilhassa genç neslin ön planda olduğu bir program yapmayı arzulamıştık, o denli de oldu. Yerli imaller programındaki bütün eserler çok özgün ve döneme damgalarını vuracaklarına eminim.
Gösteriler bir ay boyunca İstanbul’un iki yakasında, 15 farklı yerde izleyicilerle buluşacak. Oyunlar ve yerler ortasında nasıl bir irtibat kurdunuz?
Festival bu yıl, İstiklal Caddesi’nin cıvıltısına tiyatronun sihrini katıyor ve caddenin görkemli tarihinin şahidi olan birbirinden bedelli yerlerde geçmişimiz ile günümüz ortasındaki bağları sorgulayan ve manalandıran oyunlar sunuyor. H. Can Utku ve İlias Maroutsis’in yazdığı, İlyas Özçakır’ın tasarlayıp yönettiği, yere has yaratılan ‘Büyük Şığı Apartmanı’, 1-2-3-4-5 Kasım’da Büyük Şığı Apartmanı’nda; Firuze Engin’in yazıp Güray Dinçol’un yönettiği, Anadolu’nun gelenek ve masallarından ilham alarak kurgulanan ve anlatı tiyatrosu ile interaktif enstalasyonu birleştiren ‘Çirkin’, 2-3-4-5 Kasım tarihlerinde Hope Alkazar’da; genç neslin üretkenlikleriyle dikkat çeken iki başarılı ismini, yazar-çevirmen-dramaturg Ferdi Çetin ile yönetmen-oyuncu Kayhan Berkin’i birinci sefer bir ortaya getiren ‘Annemden Kalan Gül Ağacı Masanın Üzerinde Çaydanlık Beyaz Bir İz Bıraktı’ ise 3-4-5 Kasım tarihlerinde Metro Han’da izlenebilecek. Senarist ve oyuncu Ercan Kesal’in izleyicisiyle birinci kere tiyatro sahnesinde buluşacağı ‘Ayazmanın Yılanı’ ise 4 ve 5 Kasım’da Atlas 1948 Sineması’nda sahnelenecek.
Bunlara ek olarak, kapanış gösterisi ‘İstanbul Mon Amour’ da şenliğe özel kaçırılmaması gereken bir iş. Her yıl farklı bahisler ve yerler etrafında farklı direktörler ve topluluklarla tasarlanacak bu şov bu yıl Beyoğlu’ndaki yerlere odaklanıyor.
İstanbul Mon Amour ‘TÜRKİYE TİYATROSU DOKUZ YENİ METİN KAZANDI’
Festivalin yerli imallerinde Türkiye tiyatrosundan genç nesil müellifler, direktörler ve oyuncular ile özgün ve yeni metinler öne çıkarken pek çok tecrübeli oyuncu da izleyicilerle buluşacak. Bu yılki yerli imaller hakkında izlenimleriniz nedir?
Geçen yıl şenlikte daha çok benim akranlarım oyunlar yapmıştı; bu yıl ise tartı gençlerde. Ercan Kesal, Nesrin Kazankaya, Bülent Emin Fayda, Çiçek Dilligil, Okan Bayülgen, Deniz Türkali, Meral Çetinkaya üzere isimlerin yanı sıra genç nesilden Ahmet Sami Özbudak, Kerem Pilavcı, Fehmi Karaarslan, Tülin İtina, Tansu Biçer, Nihal Yalçın, Onur Berk Arslanoğlu, Nergis Öztürk, Aslı İnandık, Okan Eser, Erol Babaoğlu, Deniz Madanoğlu, Sermet Yeşil ve daha birçok isim var ve birçok oyun birinci sefer prömiyer yapıyor.
Programdaki 11 yerli oyununun dokuzu yalnızca bu şenlik için oluşturuldu ve yazıldı. Yani Türkiye tiyatrosu dokuz tane daha yeni metin kazandı. Bana şenlikler ne işe fayda diye sorulduğunda işte bu çeşit işlere fayda diyorum. Yeni aktörler çıkarmaya, yeni direktörler, yeni oyunlar çıkarmaya yarar…
Yaklaşık 30 yıl evvel Orhan Veli Kanık’ın ‘İstanbul’u Dinliyorum’ şiirinden esinlenerek tasarladığınız ‘İstanbul Mon Amour’ projesi, geçen yılın akabinde bu yıl da izleyiciyle buluşacak. Nasıl bir proje bekliyor bizi?
Semaver Kumpanya’nın tasarladığı ‘İstanbul Mon Amour’ projesi, geçen yıl birinci defa şenlik izleyicisiyle buluştuğunda, tekrarı olmayan eşsiz bir tecrübe yaşatmıştı. Bu tecrübe artık her yıl farklı mevzular ve yerler etrafında farklı direktörler ve topluluklarla tasarlanacak. ‘İstanbul Mon Amour – Beyoğlu’ bu yıl Ahmet Sami Özbudak’ın araştırmaları, hayalleri ve çeşitli sanatkarlarla yaratıcı işbirlikleri sonucunda kurguladığı, tiyatronun büyüsüyle sarmalanmış bir Beyoğlu’na götürecek izleyiciyi. Beyoğlu’nun üç Fransız lisesi, salonları, sınıfları, koridorlarıyla birer sahneye dönüşecek. Ahmet Sami Özbudak, bu projede birbirinden kıymetli müellifler ve direktörlerle birlikte tekrarı ve hatta gibisi olmayacak bir tecrübe yaşatacak izleyiciye.
‘FESTİVALLER DÜNYANIN DAHA ÂLÂ BİR YER OLMASINI SAĞLAR’
İstanbul Tiyatro Festivali’nin tiyatroya, kent kültürüne kazandırdıklarına dair neler söylemek istersiniz?
Festivaller bir kent için çok kıymetlidir. Yalnızca o ülkenin insanlarını beslemezler, evrenseldirler. Dünyanın rastgele bir yerinde yapılan bir kültür-sanat şenliği tüm dünyayı besler, doyurur. Dünyanın daha düzgün, daha hoş bir yer olmasını sağlar. İstanbul Tiyatro Şenliği de işte bu şenliklerden biri… 1989 yılından bu yana, hem izleyiciye hem de İstanbul’un tiyatro sahnesine farklı açılımlar kazandırıyor; ulusal ve memleketler arası, klasik ve çağdaş yorumlar, her yıl şenliğin merceğinden kentin sahnelerine yansıyor. Şenlik, programıyla her yıl şov sanatları alanında ulusal ve milletlerarası seviyedeki yeni yönelimleri ve çalışmaları izleyiciye sunuyor.
Düğün ‘BİR BİREYE HAYAL KURDURABİLİRSEK TÜM TOPLUMA KURDURABİLİRİZ’
Festivalin tanıtım toplantısında yaptığınız konuşmada, “Hayal kurmaya muhtaçlığımız var. Hayallerimizi öldürdüler, çiçekleri ezer üzere kuruttular” dediniz. Hayallerimize mahzur olanlar kimler? Türkiye’de sanatın en büyük kederi nedir?
Toplum olarak hayal kurmaya muhtaçlığımız var. Bize sunulandan fazlasına cüret etmek, ortak hafızamızı canlandırmak, tekrar cesaretlenmek, meydan okumak için… Hayallerimizi öldürdüler zira. Masal dinlemeye gereksinimimiz var, çocukken dinlediğimiz masalları tekrar duymaya… Çocuklarla anneler, babalar, anneanneler ilgileniyor. Bizler küçüklerin yanı sıra büyük çocuklarla da ilgilenmeliyiz. Onlara yine masallar anlatarak büyülü dünyaları anımsatmalıyız. Sanat yok hayli toplumda kötülük yükselir, bunu fark ettiğimizde ise geç kalmış oluruz. Bunun yolu hayal kurmaktan geçiyor. Kahramanlara, mucizelere inanmaktan, düş kurmaktan… Bir bireye hayal kurdurabilirsek tüm topluma kurdurabiliriz, bir kişi ya da bütün toplum birebir dünyanın oyuncuları.
